Acceptance & Commitment Therapie (ACT)
In plaats van te vechten tegen pijn of negatieve emoties, richt ACT zich op acceptatie, mindfulness en het nemen van waardevolle stappen richting een betekenisvol leven.
Training in flexibiliteit
ACT (Acceptance & Commitment Therapy) helpt u anders omgaan met pijn en moeilijke gevoelens door acceptatie, mindfulness en handelen naar uw waarden. In plaats van te vechten tegen pijn, leert u veerkracht ontwikkelen en ruimte maken voor wat u écht belangrijk vindt. Zo groeit levenskwaliteit, ook mét pijn.
Wat is ACT?
ACT bij pijn & lijden
ACT leert u pijn te accepteren in plaats van te bestrijden. U ontwikkelt veerkracht, maakt ruimte voor moeilijke gevoelens en blijft doen wat echt belangrijk is. Zo leeft u naar uw waarden – ondanks de pijn.
ACT en voluit leven
ACT richt zich niet op minder voelen, maar op beter omgaan met wat u voelt. U leert focussen op wat écht belangrijk is, stappen zetten in die richting en met mindfulness aanwezig zijn. Zo leeft u naar uw waarden – niet naar uw angsten.
ACT en mentale problemen
ACT vergroot psychologische flexibiliteit en helpt bij o.a. depressie, angst, trauma, stress en verslaving. U leert handelen naar uw waarden, ook bij moeilijke gedachten of emoties. Zo hervat u uw leven – mét pijn, maar vol richting en betekenis.
ACT en andere stromingen
ACT (Acceptance and Commitment Therapy) is geen volledig nieuwe stroming. Integendeel, deze benadering bouwt voort op én integreert inzichten uit verschillende bestaande psychologische richtingen.
In het bijzonder zijn drie stromingen van grote invloed geweest op de ontwikkeling van ACT:
-
Ten eerste: de gedragstherapie. ACT neemt belangrijke principes over uit de klassieke en operante conditionering, zoals het belang van gedragsverandering door oefening en beloning.
-
Daarnaast speelt mindfulness een centrale rol. Vanuit deze benadering leert men om met aandacht in het hier-en-nu aanwezig te zijn, zonder oordeel.
-
Tot slot heeft de positieve psychologie bijgedragen aan de focus binnen ACT op zingeving, waarden en psychologische flexibiliteit – oftewel: het vermogen om ondanks moeilijke gedachten of gevoelens tóch richting te geven aan wat écht belangrijk is.
Verdieping op Mindfulness
ACT combineert mindfulness met doelgerichte actie. U leert aanwezig zijn zonder oordeel, afstand nemen van gedachten en ruimte maken voor gevoelens. Niet stilstaan bij wat is – maar bewegen naar wat ertoe doet.
Positieve Psychologie
ACT sluit aan bij de positieve psychologie en richt zich op waarden, zingeving en een vervuld leven. Niet anders denken, maar doen wat belangrijk is – ook met moeilijke gevoelens. Zo leeft u een leven dat klopt met wie u bent.
Gedragstherapie
ACT is gedragstherapie van de derde generatie: geen symptoombestrijding, maar acceptatie en waardevolle actie. U leert ruimte maken voor innerlijke ervaringen in plaats van gedachten te controleren. Minder vechten met gedachten, meer leven naar wat telt.
de basis van psychologische flexibiliteit
HEXAFLEX om voluit te leven
De zes kernprocessen van ACT – fundament van psychologische flexibiliteit.
Deze zes zuilen helpen omgaan met moeilijkheden en tegelijk trouw blijven aan wat echt belangrijk is.
✔ Acceptatie – ruimte maken voor pijnlijke gevoelens zonder ze te vermijden
“Ik voel dit – en dat is oké.”
✔ Cognitieve defusie – afstand nemen van gedachten, zodat ze niet de baas zijn
“Ik heb de gedachte dat ik waardeloos ben.”
✔ Zelf als context – je bent niet je pijn, maar degene die het opmerkt
“Ik ben méér dan mijn gevoel.”
✔ Hier-en-nu – met open aandacht aanwezig zijn in het moment
“Ik merk op wat er nu is – zonder oordeel.”
✔ Waarden – leven volgens wat écht belangrijk voor je is
Bijv. zorgzaamheid, eerlijkheid, creativiteit.
✔ Toegewijde actie – stappen zetten in lijn met je waarden, ook als het lastig is
“Ik doe wat telt – ondanks de pijn.”
ACT helpt je niet om pijn te vermijden, maar om voluit te leven.
Russ Harris – ACT in de praktijk: een heldere en praktische introductie op ACT, effectief bij o.a. depressie, angst, stress en verslaving. Het boek legt de zes kernprocessen uit met voorbeelden, oefeningen en metaforen. De herziene editie biedt extra hoofdstukken over o.a. zelfcompassie, trauma en flexibel perspectief – met concrete handvatten voor therapeuten.
HEXAFLEX NAAR TRIFLEX: 6 = 3
Accept
Open: sta open voor uw innerlijke ervaring met acceptatie en defusie. Laat gevoelens toe zonder erin verstrikt te raken en creëer ruimte om bewust te kiezen. De eerste stap naar psychologische flexibiliteit is stoppen met vechten tegen wat u voelt.
Choose
Bewust: leef met aandacht en perspectief. Wees aanwezig in het moment, zie gedachten en gevoelens zonder oordeel en creëer mentale ruimte. U bént niet uw gedachten – u merkt ze op.
Take Action
Toegewijd: doen wat ertoe doet. Kies bewust wat belangrijk is en handel in lijn met uw waarden, ook bij pijn of weerstand. Niet wachten tot het makkelijk wordt – maar doen wat telt.
De toepassing van ACT bij chronische pijn
Pijn is reëel, maar lijden is beïnvloedbaar
ACT erkent de pijn als een echte lichamelijke ervaring. Het doel is niet om de pijn weg te nemen, maar om het bijkomende lijden te verminderen, dat vaak ontstaat door verzet, frustratie, depressie of vermijding.
Werken aan psychologische flexibiliteit
ACT helpt mensen om psychologisch flexibeler te worden:
– minder gestuurd door hun pijn
– meer gestuurd door hun waarden
Hiervoor worden de zes ACT-processen ingezet:
Acceptatie:
In plaats van te vechten tegen de pijn, leert de cliënt om ruimte te maken voor de ervaring – zonder oordeel of verzet.
“De pijn is er – en ik hoef er niet altijd tegen te vechten.”
Cognitieve defusie:
Negatieve gedachten over pijn (“Ik kan niets meer”, “Het wordt alleen maar erger”) worden losgemaakt van de werkelijkheid, zodat ze minder macht hebben.
“Ik merk dat mijn brein dit denkt – maar ik hoef er niet naar te handelen.”
Het hier-en-nu:
Door met aandacht aanwezig te zijn, leert de cliënt uit het hoofd (piekeren) te komen en contact te maken met het huidige moment.
Zelf-als-context:
De cliënt leert zichzelf niet te identificeren met de pijn of het lijden: “Ik bén niet mijn pijn – ik bén degene die het opmerkt.”
Waarden:
Samen met de therapeut worden persoonlijke waarden onderzocht: Wat is belangrijk in het leven, ondanks de pijn?
Toegewijde actie:
De cliënt leert stap voor stap weer dingen doen die waardevol zijn – ook al gaat dat gepaard met ongemak of beperkingen.
“Ik neem de pijn mee, maar ik laat me er niet meer volledig door sturen.”
Pijn is onvermijdelijk, maar lijden ontstaat door verzet, vermijding of onderdrukking. ACT laat zien dat dit verzet pijn vaak vergroot en ons vervreemdt van wat echt belangrijk is. Door pijn toe te laten, blijft ruimte voor waarden en levenskwaliteit.
ACT draait niet om pijn weg te nemen, maar om ermee om te gaan. U leert gevoelens toelaten, ruimte maken en toch leven naar wat voor u écht belangrijk is. De vraag is niet “Hoe kom ik van pijn af?”, maar “Hoe kan ik blijven doen wat telt – mét pijn?”