Waarom ontwikkelen zoveel mensen artrose – maar blijven apen, die verder zo op ons lijken, gespaard?
EEN GROOT OPVALLEND VERSCHIL
Apen blijken namelijk geen last te hebben van artrose, terwijl dit bij mensen een veelvoorkomende kwaal is.
Artrose, ook wel bekend als slijtage van de gewrichten, is een aandoening waarbij het kraakbeen in de gewrichten geleidelijk aan verslechtert. Hierdoor kan het gewricht pijnlijk en stijf aanvoelen en kan het bewegen moeilijker worden. Hoewel artrose bij mensen een veelvoorkomende aandoening is, lijkt het bij apen niet voor te komen.
Om te onderzoeken waarom apen geen artrose krijgen, voerden onderzoekers in Nieuw-Zeeland een studie uit. Hierbij werden de gewrichten van zes verschillende soorten apen onderzocht, waaronder orang-oetans, chimpansees en gorilla’s.
De resultaten van de studie waren opmerkelijk: bij geen van de onderzochte apen werden symptomen van artrose waargenomen, terwijl dit bij menselijke controle-onderwerpen wel het geval was.
Een mogelijke verklaring voor dit verschil tussen apen en mensen is dat apen van nature veel actiever zijn dan mensen. Apen bewegen veel meer en op een natuurlijke manier, wat kan zorgen voor een betere doorbloeding en het op peil houden van de kwaliteit van het kraakbeen. Ook eten apen van nature een dieet dat rijk is aan voedingsstoffen die belangrijk zijn voor de gezondheid van de gewrichten.
Hoewel er nog verder onderzoek nodig is om de precieze oorzaak van het verschil tussen apen en mensen te achterhalen, biedt deze studie in ieder geval nieuwe inzichten in de ontwikkeling van artrose en mogelijke preventieve maatregelen. Door meer te bewegen en gezonder te eten, kunnen we mogelijk artrose voorkomen of de symptomen verminderen
Wijdverbreid onder de mens
Elk gewricht in ons lichaam is opgebouwd uit twee botdelen, de gewrichtsoppervlakken, en kraakbeen. Het kraakbeen fungeert als een soort stootkussen en voorkomt dat de gewrichtsvlakken direct tegen elkaar aan schuren. Echter, bij de ziekte artrose, werkt dit beschermingsmechanisme niet meer optimaal.
Bij artrose slinkt de kraakbeenmassa steeds verder. Dit leidt ertoe dat de gewrichtsvlakken elkaar raken en er bot-op-bot contact ontstaat. Het lichaam reageert hierop met pijn en stijfheid in het gewricht. Artrose is een veelvoorkomende ziekte onder de bevolking en wordt vaak gezien als een typisch ouderdomsverschijnsel.
Hoewel artrose vaak voorkomt bij oudere mensen, kan het ook op jongere leeftijd ontstaan door bijvoorbeeld overbelasting of gewrichtsletsel. Risicofactoren voor het ontwikkelen van artrose zijn onder andere overgewicht, erfelijke aanleg en een gebrek aan beweging.
Er zijn manieren om de symptomen te verlichten en de voortgang van de ziekte te vertragen. Zo kan bijvoorbeeld regelmatig bewegen en het stretchen van de spieren rondom het gewricht en goed werkend fascia helpen om de belasting op het kraakbeen te verminderen.
Al met al is artrose een vervelende en veelvoorkomende ziekte, die grote impact kan hebben op het dagelijks leven van mensen. Het is dan ook belangrijk om te blijven bewegen en gezond te leven om de kans op het ontwikkelen van artrose te verkleinen.
Mensen en apen: toch niet zo vergelijkbaar?
Maar het is ook de ziekte artrose die een verbazingwekkend verschil tussen apen en mensen markeert. Het werd voor het eerst beschreven in een sensationeel Nieuw-Zeelands onderzoek in 1994:
In een natuurlijke, aan de soort aangepaste omgeving ontwikkelen mensapen geen artrose. Apen in gevangenschap daarentegen ontwikkelen vaker artrose. Dit roept vragen op:
Waarom ontwikkelen zoveel mensen artrose – maar blijven apen, die verder zo op ons lijken, gespaard?
Ligt de sleutel tot de verklaring in de genetische poel van onze naaste verwanten?
Nauwelijks: het genetisch materiaal van apen en mensen is voor 99 procent identiek. De reden waarom apen geen artrose krijgen is een andere: hun levenswijze is totaal anders dan de onze. En dat heeft gevolgen voor het lichaam. Want in het wild, dus voornamelijk in bomen, gebruiken apen het volledige bewegingsbereik van hun gewrichten. In het dagelijks leven van de moderne mens gebeurt dat niet meer – of veel te weinig. Hetzelfde geldt voor apen die in gevangenschap leven.
Wat we van apen kunnen leren
Voor de wijdverbreide ziekte artrose betekent dit: we kunnen leren van de apen. Want als het dagelijks gebruik van alle gewrichtshoeken de apen behoedt voor artrose, is het duidelijk wat er moet gebeuren – namelijk zorgen voor zoveel mogelijk gevarieerde lichaamsbeweging.
Therapiebenaderingen zoals die volgens Liebscher & Bracht richten zich zelfs op het nauwe verband tussen eenzijdig bewegen en het ontstaan van pijn. Eenzijdige beweging betekent hier:
Van alle posities die we van nature met onze gewrichten zouden kunnen aannemen, gebruiken we in ons dagelijks leven gemiddeld slechts 10 procent – vooral omdat we te veel tijd zittend doorbrengen zonder voor het nodige evenwicht te zorgen.
De gevolgen: Spieren en fascia rond een gewricht worden onhoudbaar groot. De krachten die op een gewricht werken worden groter en groter. Uiteindelijk slijt hierdoor zoveel kraakbeenmassa tussen de gewrichtsoppervlakken weg dat het lichaam het herstel niet meer kan bijbenen. Kraakbeenmassa verdwijnt, artrose ontstaat, het lichaam zet het pijnalarm aan.
Omgekeerd betekent dit: laten we zorgen voor meer bewegingsvariatie in ons leven en onze spieren en fascia zo soepel houden dat onze gewrichten gezond kunnen blijven. De belangrijkste oorzaak van artrose en pijn wordt weggenomen. Net als de apen in de studie.
Wat betekent dit voor pijnpatiënten?
De moderne mens slingert al lang niet meer van boom naar boom en heeft door technische verworvenheden geleerd zijn leven zo comfortabel mogelijk in te richten. Maar de anatomische basisstructuur is in de afgelopen millennia nauwelijks veranderd – en hij lijdt eronder dat hij zo weinig wordt gebruikt.
Eenzijdige bewegingspatronen creëren veel te veel spanning in de spier-fasciale structuren. En deze overmatige spanningen zijn uiteindelijk de meest voorkomende oorzaak van artrose. De therapie van Liebscher & Bracht begint juist hier met het normaliseren van de overmatige spanningen om de gewrichten weer te ontlasten.
Door speciaal ontwikkelde stretches krijgen de gewrichten geleidelijk weer hun volledige bewegingsbereik terug. De pijn vermindert of ontstaat helemaal niet – net als bij de aap, die ook zijn anatomische basisstructuur ten volle benut.
Probeer het zelf maar uit: Maak een afspraak. U krijgt er een actief en pijnvrij leven voor terug.
Publicatie
Alexander CJ. “Utilisation of joint movement range in arboreal primates compared with human subjects: an evolutionary frame for primary osteoarthritis”, in Annals of the Rheumatic Diseases (1994), 53:720-.
Na veel jaren met pijn in de bil en piriformis gelopen te hebben ben ik bij deze praktijk terechtgekomen. Wat ben ik daar blij mee. Na 2 behandelingen zonder pijn. Ik kan weer gewoon zitten. Bedankt, ik ben weer een gelukkig mens.
Na jaren van pijn in de heup en knie door artrose vannacht aan één stuk door geslapen en pijnvrij opgestaan! Je had het beloofd. Nogmaals dank.
Beste Henk, dankzij jouw behandeling kan ik weer tennissen en ga ik weer tweemaal per jaar op wintersport. Ik vertel iedereen waar ze moeten zijn met pijn.